Blisko połowa Polaków i Polek uważa, że podatki i opłaty od „małpek” powinny zostać podniesione, a akcyza na wódkę powinna pozostać wyższa niż na piwo. 57 proc. respondentów twierdzi, że wódka w małych butelkach jest za bardzo dostępna, a 45 proc. zgadza się z postulatem wprowadzenia zakazu sprzedaży „małpek”. Badania SW Research pokazują, że Polacy widzą problem społeczny i zdrowotny związany z dostępnością wódki w opakowaniach do 300 ml.

Cena detaliczna alkoholu zależy od wielu czynników, w tym od kosztów jego produkcji i dystrybucji oraz wysokości podatków, takich jak VAT i akcyza. W Polsce wysokość podatku akcyzowego od piwa i wódki jest zgodna z dyrektywą unijną określającą stawki minimalne akcyzy na wyroby alkoholowe. Dodatkowo, od 2021 r. alkohol w opakowaniach o małej pojemności do 300 ml jest obłożony dodatkową opłatą, powszechnie nazywaną „opłatą małpkową”. Mimo tego blisko połowa Polaków i Polek jest zdania, że podatki i opłaty od wódki w małych opakowaniach o pojemności 90, 100 i 200 ml, czyli tzw. „małpek”, powinny być jeszcze wyższe. Tak wynika z grudniowych badań SW Research. Podobnych danych dostarczył też wcześniejszy sondaż IBRiS z lipca 2024 r. wykonany na zlecenie radia ZET, w którym za podniesieniem cen alkoholu w najmniejszych butelkach opowiedziała się ponad połowa badanych.

Podatek akcyzowy jest instrumentem państwa, mającym wpływać na strukturę cen napojów alkoholowych. Zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, celem jest ograniczanie spożycia i zmiana struktury konsumpcji na rzecz napojów o niskiej zawartości procentowej alkoholu. To dlatego akcyza na wódkę jest wyższa niż na piwo. Jest to rozwiązanie zgodne z dyrektywą unijną i stosowane w całej Europie.

– podkreśla Bartłomiej Morzycki ze Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego Browary Polskie.

„Małpki” na wyciągnięcie ręki

Ponad połowa respondentów (57,1 proc.) grudniowego badania SW Research przyznała, że „małpki” z wódką są za bardzo dostępne, a tylko 4 proc. stwierdziło, że są za mało dostępne. Jedynie 10 proc. badanych uznało, że ceny „małpek” są bardzo wysokie. 45 proc. osób popiera całkowity zakaz sprzedaży „małpek” z wódką, a 46 proc. opowiada się za podwyższeniem podatków i opłat od alkoholu w opakowaniach o małej pojemności. Przeciwnego zdania jest 28 proc. uczestników badania.

Jak pokazały grudniowe badania SW Research, Polacy dostrzegają, że spożywanie „małpek” z wódką powoduje ryzyko uzależnienia i sprzyja regularnemu piciu oraz stanowi problem społeczny i zdrowotny. W wielu sponsorowanych publikacjach prezentowany jest pogląd, że to piwo jest największym problemem i powinno zostać obłożone dodatkowymi obciążeniami finansowymi. W związku z tym postanowiliśmy sprawdzić co, zdaniem Polaków, jest faktycznym problemem. Zbadaliśmy, co Polacy i Polki sądzą na temat cen i dostępności mocnych alkoholi w opakowaniach o małych pojemnościach, które stanowią ważną część rynku. Zarówno obserwacje, jak i postulaty zgłoszone w badaniach, wyraźnie pokazują, że tzw. „małpki” służą szybkiej, kompulsywnej konsumpcji wódki i wymagają dalszych działań regulacyjnych

 – komentuje Morzycki

Kto i gdzie pije „małpki”?

Badania SW Research pokazały, że „małpki” pije się najczęściej przy sklepach, a najrzadziej w domu. 78 proc. respondentów widziało osoby spożywające alkohol w ten sposób w okolicach sklepu, a 25 proc. przed lub w trakcie pracy. Zaskakujący jest fakt, że cztery na dziesięć osób (39 proc.) uważa, że „małpki” są produktem dla nastolatków, którzy chcą spróbować mocnego alkoholu. Z kolei 61 proc. twierdzi, że to produkt dla osób z problemem alkoholowym. Polacy w większości (74 proc.) są przekonani, że spożywanie „małpek” z wódką powoduje ryzyko uzależnienia i sprzyja regularnemu piciu (70 proc.).

Badanie zostało przeprowadzone w dniach 10-11.12.2024 przez firmę badawczą SW Research w formie wywiadów online (CAWI) na panelu internetowym SW Panel. W ramach badania przeprowadzono 805 ankiet na reprezentatywnej próbie Polek i Polaków, w wieku 18-65 lat. Badanie zrealizowano na zlecenie Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego Browary Polskie. Cytowany sondaż Instytutu Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS na zlecenie Radia ZET został przeprowadzony 26-27.07.2024 metodą CATI na ogólnopolskiej próbie 1067 osób.

MD