Kiedy Euro w Polsce? Czy musimy przyjąć europejską walutę?

Od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku temat przyjęcia euro budzi emocje zarówno wśród polityków, jak i obywateli. Choć złoty pozostaje naszą walutą, unijne zobowiązanie nakłada na Polskę obowiązek dołączenia do strefy euro. Pytanie brzmi: kiedy to nastąpi?

Wymagania formalne – kryteria z Maastricht

Aby móc przyjąć euro, Polska musi spełnić wymagania formalne, czyli tzw. kryteria z Maastricht, zwane także kryteriami konwergencji:

1. Stabilność cen: inflacja nie może przekraczać o więcej niż 1,5 pkt proc. średniej z trzech państw UE o najniższym wzroście cen. Obecnie inflacja w Polsce jest na poziomie 4,7 proc.
2. Dyscyplina budżetowa: deficyt poniżej 3 proc. PKB i dług publiczny nieprzekraczający 60 proc. PKB. W 2023 r. deficyt oscylował wokół 4,5 proc., a dług publiczny wyniósł ok. 49 proc. PKB. Na dodatek zgodnie z oficjalnymi prognozami w 2026 r. polski dług publiczny przekroczy 60 proc. PKB.
3. Stabilność kursu złotego: wymóg uczestnictwa w ERM II przez minimum 2 lata. Polska dotąd nie przystąpiła do tego mechanizmu, co opóźnia proces.
4. Konwergencja stóp procentowych: średnia długoterminowa stopa nie może przekraczać o 2 pkt proc. stóp z trzech najstabilniejszych krajów UE. Tu Polska radzi sobie względnie dobrze.

Jak dotąd Polska nie spełnia większości kryteriów konwergencji, nie kwalifikuje się więc do przyjęcia waluty euro.

Decyzja o przyjęciu euro

Choć kwestie ekonomiczne są kluczowe, decyzja o przyjęciu waluty euro ma wymiar polityczny. Aktualnie w Polsce praktycznie zamarła dyskusja na temat przyjęcia euro, i to mimo, że obecna koalicja rządząca jest uznawana za jednoznacznie prounijną. Wcześniej, w ciągu ośmiu lat rządów Prawa i Sprawiedliwości przekaz na temat przyjęcia waluty euro był negatywny.

Rząd Donalda Tuska jak dotąd nie reaktywował jednak stanowiska pełnomocnika rządu do spraw integracji ze strefą euro. Nie są również publikowane oficjalne raporty dotyczące tego, w jakim stopniu Polska spełnia kryteria konwergencji

Korzyści i ryzyka związane z przyjęciem Euro

Zwolennicy euro wskazują na stabilizację kursu, obniżenie kosztów transakcji i wzmocnienie inwestycji zagranicznych. Przykład Słowacji czy Chorwacji (od 2023 r.) mają pokazywać, że integracja może przyspieszyć rozwój.

Przeciwnicy przyjęcia waluty euro ostrzegają przede wszystkim przed utratą suwerenności monetarnej. Obawiają się oni utraty kontroli nad polityką pieniężną, co w czasie kryzysów (np. pandemia) ogranicza możliwość reakcji przez obniżki stóp.

Na łamach PKB24 przeciwko przyjęciu waluty euro wypowiadał się ekonomista i ekspert Centrum Myśli Gospodarczej Piotr Głowacki:

Dołączenie do unii walutowej, nawet z czysto gospodarczego punktu widzenia, nie byłoby dla Polski korzystne. Po pierwsze stracilibyśmy w ten sposób możliwość prowadzenia suwerennej polityki pieniężnej dostosowanej do naszych indywidualnych potrzeb. Jak widzimy obecnie, poszczególne kraje strefy euro mają bardzo zróżnicowany poziom inflacji, a Europejski Bank Centralny musi tak skalibrować swoją politykę pieniężną żeby dostosować się do jej całości. (…)
Po drugie stracilibyśmy naturalny gospodarczy amortyzator w postaci płynnego kursu walutowego, który w przypadku rozmaitych kryzysów, jak chociażby tego z którym mieliśmy do czynienia w Grecji, stanowi automatyczne zabezpieczenie przed pogarszająca się koniunkturą. Dzięki deprecjacji kursu polscy eksporterzy mają korzystniejsze warunki prowadzenia swojej działalności, co jest takim automatycznym stabilizatorem koniunktury gospodarczej. Pozbawiając się własnej waluty tracimy ten bardzo cenny przywilej.

Polacy podzieleni w sprawie przyjęcia euro

Z danych UE i Fundacji Wolności Gospodarczej, wynika, że rośnie odsetek Polaków którzy są przeciwni przyjęciu waluty Euro. Obecnie jest ich aż 56,5 proc. – wyraźnie więcej niż przed rokiem, gdy było ich 50,8 proc.

Zastąpienie złotówki walutą euro popiera aktualnie 30,7 proc. Polaków. W ciągu roku liczba zwolenników euro spadła w Polsce o ponad 4 pkt. proc. – z 34,9 proc. 

Kiedy euro w Polsce?

Jednoznaczna odpowiedź na to, kiedy Polska przyjmie euro nie jest możliwa. Gdyby Polska spełniła kryteria z Maastricht i przystąpiła w tym roku do ERM II, to euro mogłoby wejść w naszym kraju do obiegu ok. 2030 roku. Wahania polityczne i opóźnienia w reformach sprawiają jednak, że znacznie bardziej realistyczny scenariusz to dopiero rok 2035.

Nie wykluczone jest jednak, że z powodu braku konsensusu społecznego i potencjalnych kryzysów politycznych i społecznych w Polsce (np. związanych z migracją), decyzja o przyjęciu waluty euro może zostać odsunięta jeszcze bardziej, a euro nie zastąpi złotówki prędzej niż pod koniec lat 30. XXI wieku.

MD