UOKiK świętuje 35-lat. Co udało mu się w tym czasie osiągnąć?

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów świętuje 35-lecie swojej działalności. To trzy i pół dekady nieustannych wysiłków na rzecz ochrony konsumentów i promowania uczciwej konkurencji na polskim rynku. Z tej okazji UOKiK podsumowuje swoje osiągnięcia, które zmieniły codzienne życie Polaków – od możliwości zwrotu zakupów online po przejrzyste informacje o promocjach.

Od Urzędu Antymonopolowego do obrońcy konsumentów

Historia UOKiK zaczęła się w 1990 roku, gdy na mocy ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym powstał Urząd Antymonopolowy. W czasach transformacji gospodarczej jego zadaniem było przełamanie państwowych monopoli i wspieranie wolnego rynku poprzez kontrolę koncentracji przedsiębiorstw, walkę z antykonkurencyjnymi porozumieniami oraz nadużywaniem pozycji dominującej.

35 lat UOKiK to historia przełomów – nie tylko dla Urzędu, ale przede wszystkim dla bezpieczeństwa i pozycji konsumentów w gospodarce rynkowej, która dziś jest nieporównanie lepsza niż 30, 15 czy nawet 5 lat temu

– mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

W 1996 roku Urząd przyjął obecną nazwę i rozszerzył swoje kompetencje o ochronę konsumentów oraz nadzór nad Inspekcją Handlową. Kolejne lata przyniosły nowe zadania, m.in. monitorowanie pomocy publicznej (2001), przeciwdziałanie nieuczciwej przewadze kontraktowej (2017) czy zwalczanie zatorów płatniczych (2020). Zmiany w prawie, takie jak ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 roku czy jej nowelizacja w 2015 roku, wprowadziły nowoczesne narzędzia, w tym instytucję „tajemniczego klienta” czy możliwość ostrzeżeń konsumenckich w mediach.

Przełomowe decyzje, które zmieniły rynek

Od pierwszej decyzji w 1990 roku, dotyczącej gwałtownego wzrostu cen Fiata 125, UOKiK wydał tysiące orzeczeń, które wpłynęły na funkcjonowanie gospodarki. W ciągu ostatnich pięciu lat Prezes Urzędu przeprowadził ponad 3,2 tys. postępowań i wydał blisko 4,8 tys. decyzji. Oto kilka przykładów kluczowych działań:

• Zmowa przy sprzedaży samochodów KIA (2024): UOKiK ukarał spółkę KIA Poland i dealerów za zmowę cenową oraz podział rynku, nakładając kary w wysokości niemal 408 mln zł.
• Zmowa na rynku ciepła w Warszawie (2020): Za porozumienie między spółkami Veolia Polska i PGNiG, które windowało ceny ogrzewania, nałożono kary w wysokości 120 mln zł.
• Rekomendacje dla influencerów (2022): UOKiK wydał wytyczne dotyczące oznaczania reklam w mediach społecznościowych, a w 2023 roku zorganizował „okrągły stół” z udziałem gigantów takich jak Facebook, YouTube czy TikTok.
• Przewaga kontraktowa Biedronki (2024): Sąd potwierdził decyzję UOKiK, że sieć bezprawnie wymuszała rabaty od dostawców produktów rolno-spożywczych.
• Walka z oszustwami online (2024): Powstał zbiór zaleceń dla banków, mających ograniczyć ryzyko oszukańczych transakcji internetowych.

Gdyby zsumować wpływy skarbu państwa z tytułu kar nałożonych przez przeze mnie i moich poprzedników, uzbierałaby się wielomiliardowa kwota. Jednak o wiele ważniejsze jest to, co dzięki działaniom Urzędu zyskaliśmy wszyscy jako konsumenci

– podkreśla Prezes Chróstny.

Nie tylko kary – edukacja i bezpieczeństwo

Działalność UOKiK to nie tylko postępowania i decyzje. Urząd prowadzi szeroko zakrojone działania edukacyjne, kampanie społeczne i wspiera konsumentów w rozwiązywaniu sporów. W ciągu ostatnich pięciu lat Inspekcja Handlowa, nadzorowana przez UOKiK, wycofała z rynku ponad 224 tys. niebezpiecznych produktów i przebadała blisko 9,6 tys. próbek towarów. UOKiK monitoruje także jakość paliw – od 2020 roku skontrolowano niemal 9,3 tys. próbek benzyny, oleju napędowego i LPG.

Urząd aktywnie działa na arenie międzynarodowej, uczestnicząc w pracach Europejskiej Sieci Konkurencji (ECN) i Międzynarodowej Sieci Ochrony Konsumentów (ICPEN). Prezes Chróstny jest członkiem Grupy Wysokiego Szczebla ds. DMA przy Komisji Europejskiej, a od 2025 roku będzie wiceprzewodniczącym Komitetu Konkurencji OECD.

35 lat dla konsumentów

Prawa, które dziś uważamy za oczywiste – jak możliwość zwrotu zakupów online czy transparentność promocji – to efekt wieloletniej pracy UOKiK.

Jubileusz Urzędu to święto każdego z nas. W końcu „wszyscy jesteśmy konsumentami”

– mówi Tomasz Chróstny, zapraszając do śledzenia działań UOKiK w mediach społecznościowych i korzystania z dostępnych narzędzi, takich jak program Sygnalista, który w ciągu pięciu lat przyjął 33 tys. zgłoszeń.