Ukraina w UE. Czy nasz region na tym zyska czy straci?

Integracja Ukrainy z Unią Europejską to temat, który budzi coraz większe zainteresowanie zarówno w Kijowie, jak i w stolicach Europy Środkowej. Według raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) pt. „Wzajemne korzyści: gospodarcze konsekwencje integracji Ukrainy z UE dla Europy Środkowej”, akcesja Ukrainy do UE może przynieść nawet 26-procentowy wzrost jej PKB w najbardziej optymistycznym scenariuszu. To szansa nie tylko dla Ukrainy, ale także dla krajów regionu, takich jak Polska, Litwa czy Węgry, które mogą zyskać na wzroście handlu i inwestycji.

Korzyści płynące z akcesji Ukrainy do UE nie ograniczają się jedynie do jej gospodarki. Państwa Europy Środkowej, które w latach 2021–2024 zwiększyły eksport na Ukrainę o 75% (z 13,7 mld EUR do 24 mld EUR), staną się głównymi beneficjentami tego procesu. Polska, będąca drugim po Chinach partnerem handlowym Ukrainy, może liczyć na wzrost PKB o 0,17% w scenariuszu szybkiej konwergencji. Jakie czynniki zadecydują o sukcesie tego procesu?

Trzy scenariusze dla przyszłości Ukrainy

Analitycy PIE przedstawili trzy możliwe scenariusze rozwoju gospodarczego Ukrainy po jej potencjalnej akcesji do UE, uwzględniając nieprzewidywalność związaną z trwającą wojną i zmianami w otoczeniu międzynarodowym.

1. Scenariusz 1 – Stagnacja gospodarcza: W tym wariancie Ukraina wprowadza ograniczone reformy, co prowadzi do niskiego napływu funduszy unijnych i braku znaczących inwestycji zagranicznych. Populacja kraju spada do 25 milionów, a wzrost PKB wynosi zaledwie 1,7%. To pesymistyczna wizja, w której potencjał integracji z UE pozostaje niewykorzystany.
2. Scenariusz 2 – Umiarkowany wzrost: Ukraina stopniowo zmniejsza lukę produktywności wobec USA, osiągając wzrost o 1,6% w ciągu dwóch lat. Populacja pozostaje stabilna, a PKB rośnie o 6,82%. To realistyczny scenariusz zakładający umiarkowany rozwój bez silnych impulsów zewnętrznych.
3. Scenariusz 3 – Szybka konwergencja: Najbardziej optymistyczny wariant zakłada dynamiczną modernizację przemysłu i pełne włączenie Ukrainy w łańcuchy dostaw Europy Środkowej. Produktywność rośnie o 7,8% w ciągu dwóch lat, a napływ funduszy UE wynosi 11–12 mld EUR rocznie. W rezultacie PKB Ukrainy może wzrosnąć o ponad 26%.

Rozszerzenie UE o Ukrainę przyniesie jej wymierne korzyści ekonomiczne, a lepsza sytuacja gospodarcza na Ukrainie będzie przekładać się także na pozytywne skutki dla państw Europy Środkowej

– podkreśla Jan Strzelecki, zastępca kierownika zespołu gospodarki światowej w PIE.

Sektory, które zyskają najwięcej

Akcesja Ukrainy do UE może stać się katalizatorem rozwoju kluczowych sektorów jej gospodarki. W scenariuszu szybkiej konwergencji największe wzrosty produkcji przewiduje się w:

• Budownictwie (+40%),
• Przemyśle włókienniczo-odzieżowym (+30%),
• Cukrownictwie (+24%),
• Przemyśle olejarskim i tłuszczowym (+19%),
• Przemyśle mięsnym (+16%).

Dodatkowo, sektory takie jak handel hurtowy i detaliczny, transport czy przemysł ciężki mogą odnotować wzrosty na poziomie 10–15%. Liberalizacja handlu w ramach unii celnej, napływ funduszy UE oraz odbudowa kraju po wojnie będą kluczowymi czynnikami napędzającymi te zmiany. Wzrost popytu wewnętrznego, szczególnie w budownictwie i transporcie, może zwiększyć sprzedaż nawet o 25% w niektórych sektorach.

Sama akcesja Ukrainy do UE, niewsparta reformami pobudzającymi wzrost gospodarczy, prawdopodobnie nie zapewniłaby wzrostu sprzedaży we wszystkich sektorach

– wskazuje Aleksandra Sojka, starsza analityczka w PIE.

W scenariuszu stagnacji gospodarczej korzyści ograniczyłyby się do niewielkich wzrostów w transporcie lądowym (+0,2%), handlu i naprawie pojazdów (+2,9%) oraz budownictwie (+5,7%).

Korzyści dla Europy Środkowej

Integracja Ukrainy z UE to nie tylko szansa dla Kijowa, ale także dla krajów regionu. Polska, Litwa i Węgry, jako główni partnerzy handlowi Ukrainy, mogą liczyć na wzrost PKB w granicach 0,13–0,17% w scenariuszu szybkiej konwergencji. Wzrost eksportu z tych krajów na Ukrainę, który w latach 2021–2024 osiągnął rekordowe 24 mld EUR, pokazuje, jak silne są już teraz więzi gospodarcze regionu.

Państwa Europy Środkowej, odpowiadające za połowę importu z Ukrainy do UE w ostatnich latach, będą odczuwać efekty integracji w największym stopniu. Wzrost wymiany handlowej, szczególnie w sektorach objętych umową DCFTA, takich jak rolnictwo czy przemysł włókienniczo-odzieżowy, może dodatkowo wzmocnić pozycję regionu na unijnym rynku.

Jak działa akcesja do UE?

Akcesja do Unii Europejskiej to proces, w którym kraj staje się pełnoprawnym członkiem UE, przyjmując unijne prawo, standardy i regulacje. W przypadku Ukrainy oznacza to dostęp do unijnego rynku, funduszy oraz wspólnej polityki handlowej. Proces ten wymaga jednak głębokich reform, takich jak dostosowanie prawa, walka z korupcją czy modernizacja gospodarki.

Korzyści płynące z akcesji obejmują liberalizację handlu, napływ inwestycji zagranicznych oraz dostęp do unijnych funduszy, które mogą wynosić nawet 11–12 mld EUR rocznie w scenariuszu szybkiej konwergencji. Dla Ukrainy oznacza to szansę na odbudowę po wojnie, modernizację przemysłu i wzrost produktywności. Dla krajów Europy Środkowej, takich jak Polska, akcesja Ukrainy to okazja do zwiększenia eksportu i integracji w regionalnych łańcuchach dostaw.

Choć akcesja Ukrainy do UE niesie ogromny potencjał, jej sukces zależy od szeregu czynników. Kluczowe będą reformy gospodarcze, stabilizacja sytuacji politycznej oraz skuteczne wykorzystanie unijnych funduszy. W scenariuszu stagnacji gospodarczej korzyści mogą być ograniczone, co pokazuje, że sama akcesja nie wystarczy – musi iść w parze z odważnymi zmianami wewnętrznymi.