Rewolucja w rolnictwie: 1,6 mld euro oszczędności dzięki uproszczeniu wspólnej polityki rolnej

Komisja Europejska zaproponowała w maju 2025 roku pakiet zmian w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR), który ma przynieść rolnikom oszczędności rzędu 1,6 mld euro rocznie. Kluczowe frazy: uproszczenie WPR, konkurencyjność rolnictwa i bezpieczeństwo żywnościowe są w centrum debaty nad tymi reformami. Propozycje zakładają redukcję obciążeń administracyjnych, szczególnie dla drobnych rolników, oraz wprowadzenie nowoczesnych technologii, takich jak satelity, do kontroli gospodarstw. Czy te zmiany zrewolucjonizują europejskie rolnictwo?

Mniej biurokracji, więcej czasu na pracę

Z badań przeprowadzonych przez Komisję Europejską wiosną 2024 roku wynika, że rolnicy poświęcają znaczną część swojego czasu na obowiązki administracyjne związane z WPR. Co czwarty rolnik spędza pięć–sześć dni w roku na wypełnianiu wniosków, a co trzeci – ponad sześć dni. Aż 78 proc. korzysta z pomocy zewnętrznych ekspertów, co generuje dodatkowe koszty.

Reguły gry rynkowej powinny być czytelne i zrozumiałe. Uczestniczymy właśnie w konfrontacji rynkowej, mamy do czynienia z konkurencją, która rozwija się na całym świecie, i wspólna polityka rolna powinna wzmacniać naszą konkurencyjność

– mówi prof. dr hab. Szczepan Figiel z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

Nowy pakiet zmian ma na celu zmniejszenie liczby kontroli administracyjnych w gospodarstwach o 50 proc., co przełoży się na jedną wizytę rocznie. Dodatkowo KE planuje wykorzystać dane satelitarne i nowoczesne technologie, aby usprawnić procesy kontrolne, oszczędzając czas zarówno rolników, jak i administracji krajowych.

Uproszczenie płatności dla drobnych rolników

Jednym z kluczowych elementów reformy jest nowy system płatności dla drobnych producentów rolnych. Roczna jednorazowa wypłata wzrośnie z 1,25 tys. do 2,5 tys. euro, co ma zmniejszyć obciążenia administracyjne. Drobni rolnicy będą również zwolnieni z niektórych wymogów środowiskowych, zachowując jednak prawo do płatności za rolnictwo ekologiczne.

Według szacunków KE, zmiany te mogą przynieść rolnikom nawet 1,46 mld euro oszczędności rocznie, a administracji krajowej dodatkowe 200 mln euro. To istotny krok w kierunku uproszczenia WPR, który pozwoli drobnym gospodarstwom skupić się na produkcji, a nie na biurokracji.

Wspólna polityka rolna ma długą historię, także historię zmian: rozwijania i upraszczania pewnych działań, ale raczej rozwijania i nakładania coraz większej liczby różnych obowiązków. Zwykle rolnicy bardzo niechętnie podchodzą do działań, które wymagają wysiłku, a nie dostrzegają oni wyraźnego efektu produkcyjnego czy dochodowego

– podkreśla prof. Figiel.

Co to jest wspólna polityka rolna (WPR)?

Wspólna polityka rolna to unijny system wsparcia dla sektora rolnictwa, którego celem jest zapewnienie stabilności produkcji żywności, poprawa konkurencyjności rolnictwa oraz ochrona środowiska. WPR obejmuje dopłaty bezpośrednie, wsparcie dla rozwoju obszarów wiejskich oraz regulacje dotyczące standardów produkcji. Wprowadzona w 1962 roku, jest jednym z filarów unijnej gospodarki, ale od lat budzi dyskusje ze względu na złożoność procedur i obciążenia administracyjne dla rolników.

Obecne zmiany w WPR mają na celu dostosowanie polityki do współczesnych wyzwań, takich jak globalna konkurencja, zmiany klimatyczne i cyfryzacja. Jak działa nowy system? Prostsze procedury, mniejsza liczba kontroli i większe wsparcie dla drobnych gospodarstw mają zwiększyć efektywność i dostępność funduszy, jednocześnie wspierając konkurencyjność rolnictwa.

Cyfryzacja i wsparcie młodych rolników

Kluczowym elementem reformy jest wprowadzenie nowoczesnych technologii, takich jak cyfryzacja i sztuczna inteligencja, które mają usprawnić procesy administracyjne i produkcyjne. KE proponuje zasadę jednorazowego dostarczania danych oraz „punkt kompleksowej obsługi” dla rolników, co zmniejszy potrzebę wielokrotnego przekazywania tych samych informacji.

Wsparcie rolnictwa jest niezbędne po to, żeby zagwarantować bezpieczeństwo żywnościowe na odpowiednim poziomie, ale raczej te płatności powinny być ukierunkowane na procesy modernizacyjne. Chodzi o cyfryzację, o wprowadzanie algorytmów i metod sztucznej inteligencji, co jest ważne nie tylko z punktu widzenia produkcji rolnej, ale także wymogów środowiskowych

– wskazuje prof. Figiel.

Ekspert podkreśla, że zmiany powinny przyciągać młodych ludzi do sektora rolnictwa. W dobie globalnych wyzwań, takich jak zmiany klimatyczne czy rosnąca konkurencja na rynkach międzynarodowych, młodzi rolnicy mogą odegrać kluczową rolę w modernizacji sektora.

Bezpieczeństwo żywnościowe ponad wszystko

Mimo dążenia do uproszczenia procedur, KE i eksperci zgodnie podkreślają, że bezpieczeństwo żywnościowe pozostaje priorytetem. Proponowane zmiany nie mogą obniżać standardów jakości żywności, które pozwalają unijnym produktom, takim jak polskie mleko, konkurować na rynkach międzynarodowych, np. w Korei Południowej.

Głównym celem WPR jest zapewnienie nam bezpieczeństwa żywnościowego. Jakakolwiek zmiana, która by narażała choćby nieznacznie bezpieczeństwo żywnościowe Polski czy całej Unii Europejskiej, nie powinno być popierane

– przypomina prof. Figiel.

Komisarz ds. rolnictwa Christophe Hansen zaapelował o szybkie procedowanie zmian, aby weszły w życie w 2026 roku. Propozycje obejmują także większą elastyczność w reagowaniu na kryzysy, takie jak klęski żywiołowe czy choroby zwierząt, oraz ułatwienia dla rolnictwa ekologicznego.

Deregulacja z głową

Eksperci zwracają uwagę na potrzebę dialogu z rolnikami w kwestii deregulacji. Niektóre wymogi środowiskowe są postrzegane jako sztuczne i ograniczające swobodę działania.

Warto się zastanowić nad innymi obszarami deregulacji, które dotyczą nie do końca zrozumiałych wymogów środowiskowych. Regulacje w tym obszarze mogą mieć niekiedy sztuczny charakter, warto byłoby pomyśleć o różnych uproszczeniach, i to w dialogu z rolnikami

– mówi prof. Figiel.

Zmiany w WPR to odpowiedź na wieloletnie postulaty rolników, którzy od lat zmagają się z biurokracją i rosnącymi kosztami. Uproszczenie procedur i większe wsparcie dla drobnych gospodarstw mogą nie tylko poprawić konkurencyjność rolnictwa, ale także zachęcić młodych ludzi do związania swojej przyszłości z sektorem.

Czy rolnictwo stanie się prostsze?

Proponowany pakiet zmian w WPR to krok w stronę bardziej efektywnego i konkurencyjnego rolnictwa. Redukcja obciążeń administracyjnych, cyfryzacja i wsparcie dla drobnych producentów mogą znacząco ułatwić życie rolnikom, jednocześnie wzmacniając unijny sektor rolny na globalnym rynku. Pytanie brzmi: czy UE zdoła utrzymać równowagę między uproszczeniem procedur a zapewnieniem bezpieczeństwa żywnościowego?