Meloni przeciera szlaki: Centra deportacyjne w Albanii pomagają Włochom uporać się z nielegalną migracją

Włoski rząd pod wodzą premier Giorgii Meloni konsekwentnie realizuje swoją wizję zarządzania kryzysem migracyjnym, czego symbolem są centra deportacyjne w Albanii. Projekt, zainaugurowany w październiku 2024 roku, choć napotyka trudności, jest postrzegany jako innowacyjne podejście, które może wyznaczyć nowe standardy w europejskiej polityce migracyjnej.

Pionierskie rozwiązanie

Umowa między Włochami a Albanią, podpisana w listopadzie 2023 roku, zakłada utworzenie dwóch ośrodków – w porcie Shëngjin oraz w Gjadër – gdzie rozpatrywane są wnioski o azyl i przetrzymywani migranci z nakazem deportacji. Centra, w pełni zarządzane przez Włochy, mają odciążyć kraj zmagający się z napływem migrantów przez Morze Śródziemne. Jak podaje „Il Giornale”, projekt jest odpowiedzią na dramatyczny wzrost liczby przybyszów w 2023 roku, gdy na włoskie wybrzeża dotarło ponad 145 tys. osób. Meloni podkreśla, że celem jest nie tylko ograniczenie nielegalnej migracji, ale także ochrona życia migrantów, którzy ryzykują śmierć na morzu.

To nowa, odważna droga, która odzwierciedla europejskiego ducha

– mówiła premier, cytowana przez „La Stampa”. Jej rząd argumentuje, że outsourcing procedur azylowych pozwala na szybsze i bardziej efektywne rozpatrywanie wniosków, co w efekcie zmniejsza presję na włoskie instytucje.

Jak działają centra?

Ośrodki w Albanii są zaprojektowane, by obsługiwać do 3 tys. osób miesięcznie, głównie mężczyzn z krajów uznanych przez Włochy za bezpieczne, takich jak Egipt czy Bangladesz. W Shëngjin przeprowadzane są wstępne procedury, w tym identyfikacja i badania medyczne, natomiast Gjadër służy jako miejsce rozpatrywania wniosków i tymczasowego pobytu. Proces azylowy, według założeń, ma trwać maksymalnie 28 dni, co znacząco przyspiesza procedury w porównaniu z sytuacją we Włoszech. Rząd zainwestował w projekt blisko 800 mln euro na pięć lat, co obejmuje koszty budowy, zarządzania i personelu.

W marcu 2025 roku rząd Meloni wprowadził dekret rozszerzający funkcje ośrodków o centra powrotów dla migrantów z odrzuconymi wnioskami azylowymi. Jak relacjonuje „Il Messaggero” (kwiecień 2025), decyzja ta była odpowiedzią na propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą unijnego systemu repatriacji, co świadczy o zgodności projektu z szerszymi planami UE.

Batalie z sądami

Pomimo ambitnych założeń, projekt boryka się z problemami. Włoskie sądy kilkakrotnie blokowały przetrzymywanie migrantów w Albanii, kwestionując bezpieczeństwo krajów takich jak Egipt czy Bangladesz. Jak informowała „La Repubblica”, pierwsze grupy migrantów, przeniesione do Albanii w październiku i listopadzie 2024 roku, wróciły do Włoch po zaledwie kilku godzinach z powodu decyzji sądowych.

W odpowiedzi rząd Meloni forsuje zmiany legislacyjne, argumentując, że to władza wykonawcza, a nie sądy, powinna określać listę bezpiecznych krajów. Minister spraw wewnętrznych Matteo Piantedosi, podkreśla, że nowy dekret nie zmienia istoty umowy z Albanią, a jedynie dostosowuje ją do realiów.

Mimo przeszkód projekt zyskuje uznanie na arenie międzynarodowej. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, cytowana przez „Il Giornale” określiła go w marcu nawet „innowacyjnym modelem”, który może inspirować inne kraje UE. Zainteresowanie wyrazili także brytyjski premier Keir Starmer oraz liderzy Francji i Węgier. „Il Messaggero” zauważa, że centra w Albanii wpisują się w unijną debatę o „centrach powrotów”, co może wzmocnić ich pozycję w europejskiej polityce migracyjnej.

Włoski rząd nie zamierza rezygnować z projektu. Meloni czeka na orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, które może rozstrzygnąć spór o legalność ośrodków. Tymczasem centra pozostają w gotowości, choć ich wykorzystanie jest ograniczone. Według „Il Foglio” od ich otwarcia do kwietnia przewinęło się przez nie zaledwie kilkudziesięciu migrantów.

KŚ/źródło: Corriere della Sera, La Repubblica, Il Giornale, La Stampa