Rząd źle ocenił dochody z VAT-u za 2024 rok. Wpływy okazały się mniejsze niż prognozowano

W 2024 roku budżet państwa zyskał na podatku VAT więcej niż rok wcześniej, ale wciąż nie osiągnął ambitnych założeń rządu. Wpływy netto wyniosły 287,7 mld zł, o 17,8 proc. więcej niż w 2023 roku, a brutto – 475,3 mld zł, co daje wzrost o 2,5 proc. Jednak pierwotny plan zakładał aż 316,4 mld zł netto, co oznacza niedoszacowanie o blisko 29 mld zł. Eksperci zwracają uwagę na mniejszą lukę VAT, ale też na problemy z prognozowaniem i kontrolą zwrotów.

Wzrost poniżej oczekiwań

Wysokość wpływów z VAT determinuje co do zasady konsumpcja

– tłumaczy Jerzy Martini, doradca podatkowy z Kancelarii MartiniTAX.

Dobre nastroje konsumentów i wzrost gospodarczy przełożyły się na wyższe wpływy, choć dynamika konsumpcji prywatnej (6,8 proc.) i inwestycji publicznych nie wystarczyły, by osiągnąć rządowe prognozy.

Rząd mocno pomylił się w prognozie VAT na poprzedni rok

– zauważa dr Sławomir Dudek, wskazując, że niedobór w dochodach VAT przyczynił się do wysokiego deficytu budżetowego.

Z kolei dr Jacek Matarewicz, ekspert BCC, podkreśla: „Wpływy z tego podatku rosną co roku od kilku dobrych lat, co stanowi efekt ogólnej sytuacji gospodarczej”.

VAT pozostaje kluczowym źródłem dochodów państwa, ale optymistyczne założenia budżetowe (obniżone po nowelizacji do 293,5 mld zł) często mijają się z rzeczywistością.

Zwroty VAT pod lupą

Zwroty VAT w 2024 roku wyniosły 187,6 mld zł, o 14,6 proc. mniej niż w 2023 roku. To dobra wiadomość dla budżetu, ale eksperci są podzieleni w interpretacji.

Działania ograniczające bezzasadne zwroty zostały podjęte i cieszymy się z tego powodu

– mówi prof. Witold Modzelewski, były wiceminister finansów. Jednak dodaje, że system kontroli nadal wymaga poprawy, a zwroty pozostają zbyt wysokie.

Jerzy Martini wskazuje, że mniejsze zwroty mogą sygnalizować spadek eksportu lub inwestycji, co nie jest dobrym znakiem. Alternatywnie, może to być efekt uszczelnienia systemu lub księgowych manewrów resortu finansów, np. przyspieszenia wypłat zwrotów w 2023 roku.

Luka VAT maleje

Luka VAT, czyli różnica między potencjalnymi a faktycznymi wpływami, zmalała. W 2023 roku szacowano ją na 15,8 proc., a w 2024 roku mogła spaść do 9-11 proc., m.in. dzięki przywróceniu stawek VAT na żywność.

Patrząc na dynamikę VAT-u w ujęciu europejskim, można ocenić, że był to solidny wzrost

– ocenia dr Sławomir Dudek. Spadek luki to efekt lepszej koniunktury i uszczelnienia systemu, choć oszustwa i szara strefa wciąż pozostają wyzwaniem.