Rośnie średnia wieku wśród nauczycieli akademickich w Polsce

Kadra akademicka w polskich uczelniach jest coraz starsza. W ciągu ostatniej dekady w Polsce ubyło aż 23 tys. doktorantów – czytamy w najnowszym Tygodniku Gospodarczym Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Dynamikę liczebności polskiej kadry akademickiej cechują dwa trendy: względna stabilność w liczbie etatów nauczycieli akademickich i liczbie nadawanych stopni i tytułów naukowych (doktor, doktor habilitowany, profesor) oraz znaczący spadek liczby doktorantów.

W ostatniej dekadzie, częściowo z powodu spadku ogólnej liczby studentów w Polsce, a częściowo na skutek reform w systemie studiów doktorskich mających podnieść jakość (siłą rzeczy zmniejszając liczbę miejsc), liczba doktorantów spadła o 23 tys. osób, czyli o ponad 50 proc. W 2013 r. było 43,3 tys. słuchaczy na studiach doktorskich (liczba ta notowała tylko lekkie spadki w kolejnych pięciu latach), a w 2023 r. liczba studentów szkół doktorskich i studiów doktoranckich wyniosła już tylko 20,5 tys. osób.

Całkowita liczba nauczycieli akademickich (mogą być nimi także osoby bez tytułu naukowego, a jedynie z tytułem magistra lub równorzędnym) jest od dekady stabilna: utrzymuje się w przedziale 94-95 tys. osób. Liczba studentów przypadających na jednego nauczyciela akademickiego zmniejsza się (ze względu na spadek liczby studentów) i w 2022 r. wynosiła 13,3 (według danych Eurostatu). Stosunek ten pozostaje jednak na tyle wysoki, że Polska plasuje się pod tym względem w dolnej połowie rankingu państw UE, ale jest lepszy niż średnia dla państw OECD.

Coraz starsza kadra

Na uwagę zasługuje rosnący średni wiek kadry akademickiej. Z jednej strony przybywa akademików w wieku powyżej 40 lat, a z drugiej zmniejszają się zasoby młodych nauczycieli akademickich. Choć zmniejszanie napływu nowych młodych pracowników do tego sektora może być uzasadnione spadkiem liczby studentów, to trend ten może mieć także niekorzystne skutki w postaci ograniczenia zasobów młodych badaczy, którzy przyczynialiby się do rozwoju naukowego.

Względnie stabilna jest liczba cudzoziemców wśród nauczycieli akademickich. Od niemal dekady wynosi ona ok. 2-2,5 tys. Według danych za 2022 r., w polskich uczelniach istnieje 2,57 tys. etatów obsadzonych przez nauczycieli akademickich spoza Polski (co stanowi niecałe 3 proc. ogółu etatów nauczycieli akademickich). Ponad 25 proc. z nich pochodzi Ukrainy. Stosunkowo licznie reprezentowane wśród akademików są też Indie, Włochy, Niemcy i Białoruś.

MD/źródło: Tygodnik Gospodarczy PIE