Wrocław – kolejne miasto ze Strefą Czystego Transportu?
Wrocław może wkrótce dołączyć do miast z ograniczeniami ruchu pojazdów emitujących spaliny. Dyskusja o wprowadzeniu Strefy Czystego Transportu (SCT) nabiera tempa po publikacji nowego raportu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz badań Uniwersytetu Wrocławskiego, które ujawniły alarmujący poziom zanieczyszczenia powietrza w mieście. Czy Wrocław sprosta prawnym obowiązkom i zdrowotnym potrzebom mieszkańców?
Zanieczyszczenie powietrza
Zgodnie z badaniami zleconymi przez wrocławski ratusz, na 40 z 48 osiedli miasta przekraczane są nowe europejskie normy dla tlenków azotu (NO₂), wynoszące 20 µg/m³. Europejskie Centrum Czystego Powietrza (ECAC) szacuje, że każdego roku ponad 500 mieszkańców Wrocławia umiera przedwcześnie z powodu narażenia na NO₂. To 2,5-krotnie więcej niż dotychczas zakładano.
Umiera tyle osób, ile siedzi na pokładzie trzech samolotów. Można powiedzieć, że we Wrocławiu co roku spadają trzy samoloty, a w urzędzie miejskim nikogo to specjalnie nie rusza
– komentuje Krzysztof Smolnicki z Dolnośląskiego Alarmu Smogowego.
Tlenki azotu, pochodzące głównie z transportu drogowego, mają poważny wpływ na zdrowie. Krótkotrwałe narażenie powoduje podrażnienia układu oddechowego, duszności i zwiększoną podatność na infekcje, szczególnie u dzieci. Długotrwała ekspozycja prowadzi do astmy, chorób płuc, układu sercowo-naczyniowego, a nawet nowotworów. Badania opublikowane w „The Lancet” wskazują, że 92 proc. przypadków astmy u dzieci związanych ze smogiem komunikacyjnym występuje przy stężeniach NO₂ niższych niż obecna polska norma (40 µg/m³).
Prawne obowiązki i wahania miasta
Wprowadzenie SCT we Wrocławiu nie jest jedynie opcją – to obowiązek wynikający z Programu ochrony powietrza dla Dolnego Śląska, przyjętego przez sejmik województwa. Jak podkreśla Miłosz Jakubowski, radca prawny z fundacji Frank Bold:
Obowiązek utworzenia strefy czystego transportu we Wrocławiu wynika z Programu ochrony powietrza w województwie dolnośląskim. […] Najpóźniej do 31 lipca 2026 roku taka strefa powinna zostać uruchomiona. Brak realizacji działań naprawczych przewidzianych w Programie ochrony powietrza stanowi naruszenie prawa, za które grozi wysoka kara administracyjna, nawet do 500 tys. zł.
Wrocław na rozdrożu
Mimo to urzędnicy rozważają, czy SCT w ogóle wprowadzać, i konsultują to z radnymi. Proponują nawet aktualizację programu wojewódzkiego, by uchylić obowiązek tworzenia strefy. Jakubowski stanowczo podkreśla, że takie działania nie mają podstaw prawnych:
Wbrew stanowisku Departamentu Infrastruktury i Transportu Urzędu Miejskiego Wrocławia, wprowadzony do ustawy obowiązek ustanowienia strefy czystego transportu […] nie stoi w kolizji z wojewódzkim Programem ochrony powietrza.
Wrocław zmaga się z zanieczyszczeniem powietrza od lat. Problem „kopciuchów” ma zostać rozwiązany do 2027 roku, ale emisje z transportu pozostają wyzwaniem. Miasto od 2022 roku pracuje nad SCT, przeprowadziło konsultacje społeczne i przedstawiło propozycje obszaru strefy.
