Polskie winiarstwo ma za sobą długą historię, sięgającą czasów średniowiecza. W ciągu kilkuset lat swej historii przeżywało zarówno swoje wzloty, jak i upadki. Prawdziwym impulsem dla rozwoju było dołączenie do UE i objęcie Polski strefą A uprawy winorośli. Pozwoliło to polskim producentom na wyrób wina z przeznaczeniem do wprowadzenia do obrotu.

Sytuacja prawna

Polskie prawodawstwo, na początku było bardzo restrykcyjne jeśli chodzi o wymogi administracyjne, które musieli spełnić producenci. Z biegiem lat jednak ewoluowało stając się bardziej przyjaznym i umożliwiając coraz szybszy rozwój winiarstwa.

Można wyróżnić dwa przełomowe momenty dla rozwoju polskiego winiarstwa. Pierwszym była nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym w 2008 r.. Dzięki niej producenci wina z upraw własnych zostali zwolnieni z obowiązku prowadzenia składu podatkowego, jeśli roczna produkcja wina nie przekracza 1000 hl wina.

Z kolei w 2011 r. w życie weszła nowa ustawa o wyrobie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami oraz organizacji rynku wina. Zwolniła ona producentów będących rolnikami z obowiązku rejestracji działalności gospodarczej jeśli ich produkcja nie przekracza 100 hl wina.

Zyskali oni także możliwość sprzedaży swojego wina w miejscu jego produkcji bez zezwolenia na obrót hurtowy wydawanego przez właściwego marszałka województwa. Ustawa zmniejszyła także szereg innych obciążeń administracyjnych.

Monitorowanie rynku wina w Polsce

Wśród zadań Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa jest m.in. prowadzenie ewidencji winnic i pozyskiwanie informacje od producentów, którzy zamierzają wyrabiać wino w danym roku winiarskim.

Ośrodek na podstawie zebranych od producentów informacji ustala również wielkość zbiorów winogron, a także produkcji i zapasów wina. Do ewidencji winnic wpisywane są wyłącznie uprawy winorośli położone na terytorium Polski.

Ewidencja winnic jest jawna, a informacje w niej zawarte zamieszczane są na stronie internetowej KOWR. Dane te zapewnią producentom wina nieposiadającym upraw winorośli możliwość uzyskania informacji o uprawach winorośli, z których można pozyskać krajowe winogrona.

Uprawa wina w Polsce

Pod koniec ubiegłego roku do ewidencji winnic wpisanych zostało 481 plantatorów winorośli. Areał upraw winorośli liczy od kilkunastu arów do kilkunastu hektarów. Uprawa winorośli według stanu na 31 grudnia 2022 r. była prowadzona na powierzchni 760,50 ha.

Największą powierzchnię upraw winorośli ze względu na położenie winnicy odnotowano w województwach lubuskim (136,27 ha; 18 proc.), a następnie w małopolskim (102,29 ha; 13 proc.), dolnośląskim (101,14 ha; 13 proc.), lubelskim (87,19 ha; 11 proc.), podkarpackim (68,34 ha; 9 proc.) i zachodniopomorskim (62,26 ha; 8 proc.).

Najwięcej winnic znajduje się w Polsce w pasie województw południowo-wschodnich, południowo-zachodnich i południowych, gdzie warunki klimatyczne sprzyjają uprawie winorośli. Jednakże w ostatnich latach powstają winnice na terytorium całego kraju.

W obecnym roku winiarskim dokonano wpisu 425 producentów wina do rejestru

Rejestr przedsiębiorców

KOWR prowadzi także rejestr przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich. Pod koniec roku w Polsce było 249przedsiębiorców posiadających stosowne uprawnienia do wykonywania działalności.

Zgodnie z obowiązującym prawem UE, Ośrodek nadaje też kody przedsiębiorcom jako podmiotom butelkującym wina, producentom, importerom oraz dostawcom. Działalność gospodarcza w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich jest działalnością regulowaną i wymaga uzyskania wpisu do rejestru prowadzonego przez Dyrektora Generalnego KOWR.