WIBOR pod lupą TSUE: Co to oznacza dla kredytobiorców?

W środę 11 czerwca roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) przeprowadził rozprawę dotyczącą WIBOR-u, kluczowego wskaźnika referencyjnego, który stanowi podstawę oprocentowania kredytów złotowych o zmiennej stopie. Sprawa ta wzbudza ogromne emocje wśród kredytobiorców, banków i regulatorów, ponieważ jej rozstrzygnięcie może wpłynąć na stabilność polskiego rynku finansowego. Czy WIBOR jest zgodny z prawem? Czy banki rzetelnie informowały konsumentów o zasadach jego stosowania?

Odpowiedzi poznamy dopiero po opinii Rzecznika Generalnego, zaplanowanej na 11 września 2025 roku, oraz wyroku TSUE, który zapadnie kilka miesięcy później.

TSUE bada WIBOR

Podczas rozprawy przedstawiciele Komisji Europejskiej (KE), rządu RP oraz rządu portugalskiego jednogłośnie stwierdzili, że WIBOR jest zgodny z prawem unijnym i krajowym, a banki nie wprowadzały konsumentów w błąd. Jak podkreślił przedstawiciel KE:

Sprzeczne z celem regulacji BMR byłoby badanie zgodności wskaźnika WIBOR z dyrektywą konsumencką. Prowadziłoby to do podważenia całego systemu wskaźników referencyjnych w Unii Europejskiej.

WIBOR, jako kluczowy wskaźnik referencyjny, podlega ścisłemu nadzorowi zgodnie z Rozporządzeniem BMR, co ma gwarantować jego wiarygodność i przejrzystość.

Reprezentant rządu RP zaznaczył, że polska ustawa o kredycie hipotecznym precyzyjnie określa zasady ustalania zmiennego oprocentowania, zapewniając wysoki poziom ochrony konsumentów.

WIBOR, jako kluczowy wskaźnik referencyjny w świetle przepisów unijnych, nie powinien być dodatkowo oceniany przez sądy krajowe

– argumentował. Podkreślił, że taka kontrola mogłaby podważyć zaufanie do jednolitego rynku finansowego, co mogłoby zaszkodzić również kredytobiorcom.

Ochrona konsumentów w centrum debaty

Kluczowym aspektem rozprawy było pytanie o ochronę konsumentów. Przedstawiciel KE wyjaśnił, że przepisy BMR zostały przyjęte w interesie publicznym, zapewniając równowagę między stronami umowy kredytowej i wysoki poziom ochrony konsumentów.

Banki, stosując wskaźniki objęte BMR, działają zgodnie z prawem. Obowiązek informacyjny został przez bank spełniony zgodnie z przepisami prawa. Nie ma podstaw, by wymagać od banków szczegółowego informowania konsumentów o technicznych aspektach wyznaczania wskaźnika

– stwierdził. Innymi słowy, banki nie miały obowiązku szczegółowo tłumaczyć kredytobiorcom metod obliczania WIBOR-u, co dla niektórych konsumentów pozostaje kwestią sporną.

Przedstawiciel rządu portugalskiego dodał, że zmienna stopa procentowa oparta na WIBOR-ze nie generuje ryzyka dla konsumentów, ponieważ wskaźnik ten znajduje się na unijnym wykazie kluczowych wskaźników referencyjnych, a jego zgodność z prawem została potwierdzona przez KE.

Co to jest WIBOR i jak działa?

Czym jest WIBOR? WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to kluczowy wskaźnik referencyjny, który określa koszt pożyczek międzybankowych na polskim rynku. Jest podstawą oprocentowania kredytów złotowych o zmiennej stopie procentowej. WIBOR zależy głównie od polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego (NBP) i jest ustalany w sposób transparentny przez GPW Benchmark, zgodnie z Rozporządzeniem BMR.

Jak działa WIBOR? WIBOR obliczany jest na podstawie danych dostarczanych przez największe banki w Polsce, odzwierciedlając średnią stawkę, po której są one skłonne udzielać sobie pożyczek. Wartość wskaźnika zmienia się codziennie, co bezpośrednio wpływa na wysokość rat kredytów o zmiennym oprocentowaniu. Dzięki nadzorowi regulacyjnemu WIBOR jest uznawany za obiektywny i rynkowy, a jego stosowanie w umowach kredytowych jest zgodne z prawem.

Banki i regulatorzy bronią WIBOR-u

Sektor bankowy oraz krajowe organy regulacyjne konsekwentnie twierdzą, że WIBOR jest wiarygodny i zgodny z prawem.

Nie ma żadnych podstaw do tego, by badać WIBOR i podważać jego rzetelność, wiarygodność i zgodność z prawem. Jest on wskaźnikiem obiektywnym, rynkowym i zależnym przede wszystkim od polityki pieniężnej banku centralnego

– podkreślają przedstawiciele banków. Polskie sądy w dotychczasowych prawomocnych wyrokach oddalały zarzuty wobec umów opartych na WIBOR-ze, co wzmacnia stanowisko sektora finansowego.

Proces ustalania WIBOR-u jest w pełni jawny, a dane dotyczące jego wartości są publicznie dostępne. Dzięki temu kredytobiorcy mogą na bieżąco monitorować zmiany wskaźnika i ich wpływ na raty kredytowe.

Skutki dla kredytobiorców

Wyrok TSUE w sprawie WIBOR-u może mieć kluczowe znaczenie dla rynku finansowego w Polsce. Jeśli Trybunał potwierdzi stanowisko KE i rządu RP, konsumenci zyskają pewność co do stabilności umów kredytowych opartych na WIBOR-ze. Jednak w przypadku uznania, że WIBOR podlega kontroli zgodności z dyrektywą konsumencką, może dojść do destabilizacji rynku, co mogłoby wpłynąć na dostępność i koszt kredytów.

Kredytobiorcy z niecierpliwością oczekują na opinię Rzecznika Generalnego oraz ostateczny wyrok TSUE. Dotychczasowe orzecznictwo polskich sądów sugeruje, że zarzuty wobec WIBOR-u nie znajdują uzasadnienia, co może być pozytywnym sygnałem dla banków.

Przyszłość WIBOR-u

Rozprawa w TSUE to dopiero początek drogi do ostatecznego rozstrzygnięcia. Opinia Rzecznika Generalnego, choć niewiążąca, często wskazuje kierunek orzeczenia Trybunału. Wyrok, który zapadnie kilka miesięcy po opinii, może zamknąć spór o WIBOR lub otworzyć nową dyskusję na temat ochrony konsumentów w kontekście wskaźników referencyjnych.