Serwiserzy kredytów i pożyczek w obszarze zainteresowania unijnego regulatora
Mamy jeszcze w obszarze rynku finansowego terytoria, których nie dotknęła regulacyjna unijna macka. Ale taka sytuacja nie może trwać zbyt długo. Unia Europejska zainteresowała się bowiem kolejnym obszarem mającym ścisły związek z rynkiem kredytów i pożyczek, mianowicie obsługą kredytów zagrożonych.
W marcu 2018 r. Komisja Europejska przedstawiła propozycję dyrektywy w sprawie podmiotów obsługujących kredyty, nabywców kredytów oraz egzekucji z zabezpieczenia („Dyrektywa”), zmierzającą do wspierania rozwoju tzn. rynków wtórnych dla kredytów zagrożonych (and. non-performing loans, NPLs) poprzez zwalczanie nieuzasadnionych przeszkód w obsłudze kredytów oraz przenoszenia kredytów bankowych na rzecz podmiotów trzecich, tzw. nabywców kredytów, w całej UE.
Celem Dyrektywy jest wsparcie rozwoju rynku wtórnego kredytów zagrożonych poprzez usunięcie wszelkich przeszkód w przekazywaniu obsługi kredytów zagrożonych przez instytucje kredytowe podmiotom trzecim. Jak wskazuje się w preambule do Dyrektywy, istnieje wyraźny unijny interes w zmniejszeniu obecnie odnotowywanych wolumenów kredytów zagrożonych, jak również w zapobiegnięciu wszelkiej nadmiernej akumulacji tych kredytów w przyszłości. Dyrektywa zachęca instytucje kredytowe do outsourcingu obsługi kredytów zagrożonych na rzecz wyspecjalizowanego podmiotu obsługującego kredyty albo przeniesienie umowy o kredyt na nabywcę kredytu, który posiada apetyt na ryzyko oraz wiedzę fachową konieczne do zarządzania takim kredytem. W szczególności ma to pomóc tym instytucjom kredytowym, które zmagają się z dużą akumulacją kredytów zagrożonych oraz z brakiem pracowników lub wiedzy fachowej koniecznych do ich właściwej obsługi.
Kolejnym celem Dyrektywy jest usunięcie przeszkód dla przenoszenia kredytów zagrożonych przez instytucje kredytowe na instytucje niekredytowe przy jednoczesnej ochronie praw konsumentów. Wszelkie proponowane w Dyrektywie środki powinny również uprościć i zharmonizować wymogi dotyczące udzielania zezwoleń dla podmiotów obsługujących kredyty. Jak wskazuje się bowiem w Dyrektywnie, państwa członkowskie mają bardzo różne przepisy dotyczące tego, w jaki sposób instytucje niekredytowe mogą nabywać umowy o kredyt od instytucji kredytowych. Instytucje niekredytowe nabywające kredyty udzielane przez instytucje kredytowe w niektórych państwach członkowskich nie podlegają regulacjom, podczas gdy w innych mogą podlegać różnym wymaganiom, niekiedy obejmującym wymóg uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności jako instytucja kredytowa. Taka sytuacja kreuje znaczne przeszkody w transgranicznym nabywaniu portfeli kredytów zagrożonych i częstokroć uniemożliwia funkcjonowanie wspólnego rynku w tym obszarze. W rezultacie nabywcy kredytów prowadzą działalność w ograniczonej liczbie państw członkowskich, co prowadzi do niewielkiej konkurencji na rynku wewnętrznym, ponieważ liczba zainteresowanych nabywców kredytów pozostaje niska.
Drugą ważną kwestią w funkcjonowaniu rynku kredytów zagrożonych jest ochrona praw konsumentów, którym kredyt został udzielony. Dlatego też Dyrektywa przewiduje wprowadzenie obowiązku uzyskania przez podmiot obsługujący kredyty zezwolenia na świadczenie usług związanych z obsługą kredytów w całej Unii. Zezwolenie będzie podlegać jednolitemu i zharmonizowanemu zbiorowi warunków, które powinny być w proporcjonalny sposób stosowane przez właściwe organy państw członkowskich.
Dyrektywa wprowadza również przepisy umożliwiające podmiotowi obsługującemu kredyty prowadzenie działalności transgranicznej.
W trakcie dyskusji na brzmieniem Dyrektywy wiele państw członkowskich zgodziło się z Komisją, że podmiot obsługujący kredyty powinien być w stanie świadczyć obsługę zarówno kredytów zagrożonych, jak również innych umów o kredyt, a zakres autoryzacji podmiotu obsługującego kredyty można rozszerzyć na poziomie krajowym na umowy kredytu zawierane przez instytucje niekredytowe. Należy zauważyć, że na chwilę obecną taka usługa w odniesieniu do pożyczek udzielanych przez podmioty inne niż banki (instytucje kredytowe) nie może być paszportowana z uwagi na brak regulacji unijnej w tym zakresie.
Na podstawie Dyrektywy podmiot obsługujący kredyty będzie występował o zezwolenie w państwie członkowskim, w którym ma swoją siedzibę statutową lub główne miejsce prowadzenia działalności. Na obecnym etapie dyskusji nad brzmieniem Dyrektywy opinie są podzielone co do tego, czy podmiot obsługujący kredyty powinien być tylko osobą prawną, czy może również osobą fizyczną. Obecne odniesienie do osoby prawnej w tekście jest niezgodne z niektórymi innymi przepisami europejskimi.
Dyrektywa wprowadza również szereg obowiązków informacyjnych wobec krajowych instytucji nadzorczych, między innymi dotyczących nabycia portfela kredytów zagrożonych.
Dyrektywa jest obecnie w fazie uzgodnień z państwami członkowskimi i odpowiednimi instytucjami unijnymi. Czy wprowadzenie nowych przepisów pozwoli spełnić cele, które Komisja Europejska ambitnie wyznaczyła w obszarze obsługi kredytów zagrożonych? Zobaczymy. Na pewno jednak zmieni się sytuacja regulacyjna dla naszych rodzimych podmiotów obsługujących kredyty i pożyczki, dotychczas nietkniętych ręką regulatora.