Kredyty w Polsce: Gotówkowe w górę, dla firm w dołku

Rynek kredytowy w Polsce przeżywa dynamiczne zmiany. Dane Biura Informacji Kredytowej (BIK) wskazują, że w 2025 roku segment kredytów gotówkowych i produktów limitowych, takich jak karty kredytowe, notuje wyraźny wzrost. Z kolei kredyty mieszkaniowe i firmowe borykają się z wyzwaniami, choć prognozy BIK sugerują umiarkowany optymizm na przyszłość. Co napędza te zmiany i jakie wyzwania stoją przed polskimi przedsiębiorstwami?

Kredyty gotówkowe na fali wzrostu

Z danych BIK wynika, że w okresie styczeń–maj 2025 roku banki i SKOK-i udzieliły o 23,5 proc. więcej kredytów gotówkowych w porównaniu do analogicznego okresu 2024 roku. W ujęciu wartościowym wzrost był jeszcze bardziej imponujący – aż 33,1 proc. Karty kredytowe również zyskały na popularności, z wartością przyznanych limitów rosnącą o 7,6 proc.

Nie wszystkie produkty rosną równie szybko. Najszybciej rośnie akcja na kredytach gotówkowych i całkiem nieźle mają się, o dziwo, karty kredytowe, z którymi różnie bywa, i różnego rodzaju produkty limitowe

– mówi Sławomir Grzelczak, wiceprezes zarządu Biura Informacji Kredytowej.

W samym maju 2025 roku dynamika była równie pozytywna: kredyty gotówkowe wzrosły o 17,8 proc. liczbowo i 24,5 proc. wartościowo, a karty kredytowe o 9,6 proc. liczbowo i 22,1 proc. wartościowo. Ten trend wskazuje na rosnącą skłonność Polaków do korzystania z szybkich form finansowania konsumpcji.

Spadki w hipotekach i kredytach ratalnych

Nie wszystkie segmenty rynku kredytowego radzą sobie równie dobrze. Kredyty mieszkaniowe w okresie styczeń–maj odnotowały spadek o 10,9 proc. liczbowo i 7,7 proc. wartościowo. Sławomir Grzelczak tłumaczy to efektem bazy – w 2024 roku działał program Bezpieczny Kredyt 2%, który windował sprzedaż hipotek do rekordowych poziomów, nawet 10 mld zł miesięcznie.

Mamy spadki na kredytach hipotecznych, ale to jest związane z tym, że porównujemy okres rok do roku, a w zeszłym roku jeszcze o tej porze była końcówka Bezpiecznego Kredytu 2%. Gdyby wyłączyć efekt BK2, to akcja kredytowa na hipotekach ma się dobrze i też rośnie

– wyjaśnia Grzelczak.

Kredyty ratalne również tracą na popularności, z największym spadkiem liczbowym (-26,3 proc.) i wartościowym (-10,0 proc.) w okresie styczeń–maj. Eksperci BIK zakładają, że może to być zjawisko sezonowe, ale wymaga dalszej obserwacji.

Boom na „kup teraz, zapłać później”

Jednym z najszybciej rosnących segmentów rynku jest „buy now, pay later” (BNPL), czyli usługa „kup teraz, zapłać później”. W 2024 roku wartość tego rodzaju finansowania osiągnęła 10,8 mld zł, a w I kwartale 2025 roku – 2,9 mld zł, co oznacza wzrost o 24,5 proc. rok do roku.

Na pewno bardzo szybko rosnącą częścią rynku jest „buy now, pay later”. To jest produkt niebankowy wprost, ponieważ udzielają go często instytucje pożyczkowe, my je nazywamy BNPL-owe, ale potem bardzo często, w 25 proc. przechodzi w raty

– tłumaczy Grzelczak.

BNPL zdobywa popularność dzięki elastyczności i łatwości dostępu, szczególnie w e-commerce. Część tych transakcji przechodzi w kredyty ratalne w bankach, ale większość pozostaje w sektorze pożyczkowym, co pokazuje rosnącą rolę instytucji pozabankowych na rynku.

Co to jest „buy now, pay later”?

BNPL to forma finansowania, która pozwala klientom kupować produkty i płacić za nie w odroczonym terminie lub w ratach, bez konieczności angażowania tradycyjnego kredytu bankowego. Usługa jest szczególnie popularna w zakupach online, gdzie klient może np. zapłacić za towar w ciągu 30 dni lub rozłożyć płatność na kilka rat. BNPL jest oferowane przez instytucje pożyczkowe, takie jak Klarna czy PayPo, ale coraz częściej współpracują z nimi banki, przekształcając odroczone płatności w kredyty ratalne. W Polsce rynek ten dynamicznie rośnie, odpowiadając na potrzeby konsumentów szukających elastycznych rozwiązań finansowych.

Kredyty firmowe – pięta achillesowa rynku

W przeciwieństwie do rynku konsumenckiego, kredyty dla firm borykają się z problemami. W I kwartale 2025 roku banki udzieliły mikroprzedsiębiorcom o 4,9 proc. mniej kredytów, a ich wartość spadła o 2,4 proc. Największe spadki odnotowano w kredytach inwestycyjnych (-35,1 proc. liczbowo, -14,9 proc. wartościowo).

Kredyty firmowe są bolączką w Polsce. Rozmawiałem z Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorstw i wiem, że są pomysły dotyczące gwarancji dla małych i średnich firm, żeby one mogły się rozwijać, żeby miały kroplówkę w najtrudniejszym czasie

– podkreśla Grzelczak.

Małe i średnie firmy w Polsce są nisko ukredytowione – zaledwie 5–15 proc. z nich korzysta z kredytów bankowych. Powodem są rygorystyczne procedury bankowe, które wymagają udokumentowania dochodów, czego wiele młodych firm nie jest w stanie spełnić. W efekcie wiele z nich upada w ciągu pierwszego roku działalności.

Leasing ratuje małe firmy

W sytuacji ograniczonego dostępu do kredytów bankowych, małe i średnie przedsiębiorstwa coraz częściej sięgają po leasing. Jak zauważa Grzelczak, branża leasingowa podejmuje większe ryzyko niż banki, ale zabezpieczeniem jest przedmiot leasingu, co zmniejsza ryzyko straty.

Od bardzo długiego czasu zwracano uwagę na to, że małe i średnie firmy w Polsce są nisko ukredytowione. (…) Wobec tego dosyć dobrze ma się leasing

– mówi wiceprezes BIK.

Leasing staje się alternatywą dla tradycyjnego finansowania, wspierając rozwój firm, które nie mogą liczyć na bankowe wsparcie.

Obniżki stóp procentowych – szansa na ożywienie?

Majowa decyzja Rady Polityki Pieniężnej o obniżce stóp procentowych o 50 punktów bazowych, a następnie lipcowa o 25 punktów, wzbudziła nadzieje na pobudzenie akcji kredytowej. Prezes NBP, prof. Adam Glapiński, zapowiedział możliwość dalszych cięć, jeśli inflacja pozostanie pod kontrolą. Jednak według BIK efekty tych decyzji nie będą natychmiastowe.

Prognozy BIK na 2025 rok zakładają wzrost wartości kredytów mieszkaniowych o 1,2 proc. (do 88,2 mld zł) oraz kredytów gotówkowych o 5,9 proc. (do 100,5 mld zł). Obniżki stóp mogą wspierać te segmenty, ale kluczowe będzie dalsze obserwowanie trendów, szczególnie w kredytach firmowych.