Konsumpcja w 2022 była wyższa ze względu na napływ uchodźców z Ukrainy?
W ubiegły piątek minął dokładnie rok od wybuchu wojny na Ukrainie. Wśród licznych konsekwencji gospodarczych tego konfliktu szczególnie istotną jest napływ uchodźców do Polski. Eksperci Credit Agricole przeanalizowali, jak oddziaływał on w kierunku wzrostu konsumpcji i PKB w 2022 r.
Eksperci oszacowali, że w okresie od marca do grudnia 2022 roku w Polsce przebywało przeciętnie ok. miliona uchodźców. Przyjęto także, że odsetek uchodźców w wieku produkcyjnym wyniósł w tym czasie przeciętnie 55 proc. Analiza nie dotyczy też ukraińskich imigrantów, którzy już wcześniej zamieszkiwali w Polsce.
Wpływ napływu Ukraińców na konsumpcję i PKB przeanalizowano poprzez kanał popytowy – w jakim stopniu spożycie realizowane przez te osoby podbiło wspomniane agregaty makroekonomiczne. Konsumpcję uchodźców można, zdaniem ekspertów, oszacować na dwa sposoby – od strony wydatkowej i od strony jej finansowania. W celu oszacowania miesięcznej konsumpcji realizowanej przez przeciętnego uchodźcę posłużono się wynikami badania budżetów gospodarstw domowych z 2021 r.
Z uwagi na trudną sytuację życiową eksperci założyli, że konsumpcja przeciętnego Ukraińca będzie niższa niż wydatki przeciętnego Polaka. Dlatego jako punkt odniesienia przyjęto wydatki przeciętnego Polaka z trzeciej grupy kwintylowej (czyli osoby, której dochód jest nie wyższy niż 60 proc. Polaków osiągających najniższe dochody i nie niższy niż 40 proc. najgorzej zarabiających).
Następnie wartość znaną z badania w 2021 r. skorygowano o inflację odnotowaną w 2022 r. otrzymując kwotę 1293 zł miesięcznie. Ta szacowana wielkość popytu uwzględnia również pomoc materialną ze strony polskich obywateli, gdyż jest ona przybliżeniem całkowitej konsumpcji uchodźców, a nie tylko wydatków poniesionych bezpośrednio przez nich. Zakładając, że konsumpcja w takiej wysokości była realizowana przez uchodźców przez 10 miesięcy, to łącza kwota dodatkowego popytu wygenerowanego przez napływ uchodźców wyniosła 13,4 mld zł w 2022 r.
Popyt finansują świadczenia socjalne
Dodatkowy popyt ze strony uchodźców z Ukrainy można również oszacować od strony źródeł jej finansowania. Uchodźcy byli uprawnieni do pobierania świadczeń społecznych, m.in. w ramach programu Rodzina 500+, jednorazowego świadczenia 300 zł, rodzinnego kapitału opiekuńczego, zasiłku rodzinnego. Na podstawie dostępnych danych dotyczących liczby beneficjentów poszczególnych programów eksperci szacują, że łączna wartość świadczeń społecznych pobieranych przez uchodźców w 2022 r. wyniosła 2,3 mld zł.
Ponadto, zgodnie z badaniem firmy Deloitte, szacunkowy wskaźnik zatrudnienia wśród uchodźców z Ukrainy w Polsce po pierwszych 5 miesiącach od wybuchu wojny wyniósł 30 proc.
W naszej analizie przyjmujemy założenie, że 40 proc. uchodźców w wieku produkcyjnym, czyli około 227 tys. osób, znalazło zatrudnienie w Polsce. Zakładamy również, że pracujący uchodźcy zarabiali przez 10 miesięcy 2022 r. przeciętnie płacę minimalną (tj. 2364 zł netto miesięcznie). Kolejnym źródłem finansowania konsumpcji uchodźców była pomoc materialna ze strony Polaków. Trudno jest dokładnie obliczyć jej wielkość. Na podstawie wybranych badań ankietowych wspomniane wsparcie można szacować na ok. 10 mld zł. Sumując te trzy źródła finansowania (świadczenia społeczne, pracę zarobkową i prywatna pomoc obywateli) uzyskujemy kwotę 17,6 mld zł. Warto zwrócić uwagę, że ta wartość jest zbliżona do dodatkowego popytu ze strony Ukraińców szacowanego powyżej na podstawie ich konsumpcji.
Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej szacunki, analitycy Credit Agricole wartość dodatkowego popytu generowanego przez uchodźców z Ukrainy w 2022 r. szacują w zakresie 13,4-17,6 mld zł. Zgodnie z ich obliczeniami oddziaływał on w kierunku zwiększenia dynamiki konsumpcji o 0,8-1,0 pkt. proc. w 2022 r.
W dominującym stopniu towary konsumowane przez uchodźców pochodziły z produkcji krajowej (żywność, produkty pierwszej potrzeby), a w dużo mniejszym z importu (np. sprzęt elektroniczny, AGD). Zakładając o połowę mniejszą importochłonność konsumpcji uchodźców niż populacji Polaków można założyć, że zwiększone spożycie Ukraińców przyczyniło się do zwiększenia tempa wzrostu PKB o 0,4-0,5 pkt. proc. średniorocznie w 2022 r. T
Jak zaznaczają eksperci, te szacunki obarczone są dużą niepewnością. Przykładowo mogą one z jednej strony nie doszacowywać skali odpływu uchodźców do innych krajów. Z drugiej strony skala pomocy materialnej ze strony Polaków mogła zostać przez nas zaniżona. Niemniej jednak popyt ten był ważnym czynnikiem ograniczającym skalę spowolnienia gospodarczego w ub. r.
MDpo