Jak ESG wpływa na fuzje i przejęcia?

Przejawem rosnącego znaczenia zrównoważonego rozwoju są dynamiczne zmiany w legislacji, w tym także unijnej. Obowiązki nakładane na spółki w tym obszarze zaczynają wywierać coraz większy wpływ także na segment fuzji i przejęć. Jakie są główne wymogi dla spółek w obszarze ESG oraz ich wpływ na przebieg procesu transakcyjnego?

Kwestie ESG stają się coraz istotniejszym elementem transakcji. Standardy na polskim rynku w tym zakresie dopiero się tworzą. Tymczasem fundusze private equity bardzo poważnie podchodzą do tych kwestii a nawet wyznaczają nowe trendy.

Ważne, by obowiązki związane z ESG nie narzucały na inwestorów zbędnych obciążeń powodujących jedynie wydłużenie oraz zwiększenie kosztów transakcji. Zamiast tego powinny raczej sprawiać, że będą oni podejmowali działania w celu ochrony środowiska, przestrzegania praw człowieka oraz zasad ładu korporacyjnego.

Wśród nowych wyzwań dla stron transakcji oraz ich doradców są: wzrost wartości inwestycyjnej spółek ze względu na wysoki wskaźnik ESG, rozszerzenie zakresu badania due diligence, a także formy zabezpieczenia ryzyka wynikającego z ESG w dokumentacji transakcyjnej.

Ramy prawne 

Wśród fundamentalnych aktów prawa międzynarodowego, mających wpływ na kształtowanie obowiązków spółek w zakresie ESG wymienić można: Porozumienie paryskie, dotyczące ochrony klimatu, Agendę ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, z jej szczegółowymi celami zrównoważonego rozwoju, Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, kształtujące globalne kierunki tzw. polityki zrównoważonego rozwoju (sustainability policy). 

W prawie unijnym, poza podstawowymi wytycznymi wskazanymi w Traktacie o Unii Europejskiej (m. in. art. 3 TUE), do istotnych aktów prawnych zaliczyć należy dokument strategiczny pt. Europejski zielony ład (European Green Deal), w którym wskazano na potrzebę zaangażowania większego kapitału w zrównoważone finansowanie oraz uchwalone na jego podstawie Europejskie prawo klimatyczne (European Climate Law). 

Rozporządzenie Taksonomia 

Jednym z podstawowych aktów prawnych jest rozporządzenie unijne 2020/852 w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje (dalej „Taksonomia”), które reguluje obowiązek przedsiębiorców w zakresie publikacji informacji dotyczących zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej w sposób, który umożliwia potencjalnym inwestorom podjęcie świadomej decyzji.

Rodzaje obowiązków wprowadzonych przez Taksonomię zależą od tego czy dana spółka prowadzi działalność finansową czy też niefinansową. Głównym obowiązkiem ciążącym na uczestnikach rynku finansowego w przypadku, gdy produkt finansowy służy do inwestycji w działalność gospodarczą, która przyczynia się do realizacji celu środowiskowego, jest ujawnienie szeregu informacji o tym celu, m.in.: 

• opisu, w jaki sposób i w jakim stopniu inwestycje w ramach produktu finansowego są dokonywane w działalność gospodarczą, kwalifikującą się jako zrównoważona środowiskowo zgodnie z Taksonomią (wraz z udziałem procentowym inwestycji w zrównoważoną środowiskowo działalność gospodarczą wybraną dla produktu finansowego);
• odpowiedniego oświadczenia, jeśli dany produkt dodatkowo promuje aspekt środowiskowy;
• odpowiedniego oświadczenia, w każdym przypadku, w którym produkt nie spełnia unijnych kryteriów dotyczących zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej

Z kolei każde przedsiębiorstwo podlegające obowiązkowi publikowania informacji niefinansowych, zgodnie z dyrektywą 2013/34/UE (art. 19a i 29a), w swoim oświadczeniu na temat informacji niefinansowych lub w skonsolidowanym oświadczeniu na temat informacji niefinansowych ujawnia informacje dotyczące, m.in.:

• udziału procentowego ich obrotu pochodzącego z produktów lub usług związanych z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo;
• udziału procentowego ich nakładów inwestycyjnych oraz wydatków operacyjnych odpowiadających aktywom lub procesom związanym z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo.

Ponadto, w Taksonomii wprowadzony został obowiązek zapewnienia minimalnych gwarancji, takich jak m. in. podstawowe prawa pracownicze i prawa człowieka. Celem wdrożenia tego elementu jest zapewnienie, aby zrównoważona działalność spółki nie odbywała się kosztem nadużyć w pozostałych obszarach działalności.

Nowelizacja Ustawy o Rachunkowości

Implementacja dyrektywy NFDR do polskiego porządku prawnego nastąpiła przede wszystkim poprzez nowelizację Ustawy o Rachunkowości. Nowymi zasadami objęto największe podmioty z katalogu dużych jednostek zainteresowania publicznego. Na mocy nowych przepisów wprowadzono raportowanie niefinansowe, które ze względu na swój zakres, pośrednio związane jest z rozwojem obszaru ESG w ramach polskiego ustawodawstwa.

Do wyodrębnionej części sprawozdania z działalności wprowadzony został obowiązek dołączenia tzw. Raportu niefinansowego, który obejmuje opis polityk stosowanych przez spółkę w odniesieniu do zagadnień społecznych, pracowniczych, środowiska naturalnego, poszanowania praw człowieka oraz przeciwdziałania korupcji. To także obowiązek wyjaśnienia rezultatów ich stosowania i przedstawienie procedur należytej staranności, o ile są one w tych obszarach stosowane.

Ranga nowych regulacji jest znacząca, ponieważ oznacza obowiązek sporządzania, niewymaganych dotychczas raportów ESG. Podmioty objęte obowiązkiem raportowania niefinansowego, będą informować nie tylko o zgodności własnej działalności z zasadami ESG, ale również zakresie funkcjonowania podmiotów zależnych, a nawet np. dostawców. Takie działanie ma na celu wzmocnienie przejrzystości przestrzegania zasad oraz utrudnienie zatajania działań sprzecznych z regułami ESG, co ma istotny wpływ na dążenie do zrównoważonego rozwoju.

– uważa Ryszard Manteuffel, adwokat, partner w Deloitte Legal.

Nowelizacja opiera się na mechanizmie „comply or explain”. Zgodnie z nim, spółka nie jest zobowiązana do posiadania odpowiednich procedur, jednak ich brak powoduje powstanie obowiązku złożenia przez władze spółki odpowiednich wyjaśnień w tym zakresie. Zatem, pomimo braku obowiązku posiadania odpowiednich regulacji wewnętrznych, spółka w swoim sprawozdaniu nie może pominąć zagadnień z zakresu zrównoważonego rozwoju. 

Dla polskich firm, spośród których wiele wcześniej nie miało do czynienia z ESG lub kwestie te podejmowało bardzo pobieżnie, to prawdziwa rewolucja:

Należy założyć, że wprowadzenie raportowania ESG w polskich realiach bez pomocy specjalistów, może być dużym wyzwaniem. Niemniej, będą to nowe obowiązki, które z założenia są skonstruowane w taki sposób, aby wypełnić cele regulacji, jednocześnie jak najmniej ingerując w sytuację podmiotów obowiązanych. Europejski prawodawca, zdecydował się na stopniowe wprowadzenie nowych obowiązków, które dopiero w ostatniej kolejności obejmą najmniejsze podmioty, co z pewnością pozwoli na zrównoważone wprowadzenie obowiązków w życie.

– twierdzi ekspert.

Ryszard Manteuffel, adwokat, partner w Deloitte Legal

Nowa Dyrektywa CSDD

W lutym 2022 roku Komisja Europejska przyjęła wniosek zawierający projekt dyrektywy w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, Dyrektywa CSDD). Wejście w życie dyrektywy planowane jest na początku 2024 roku i tym samym zastąpi ona dyrektywę NFDR. Proponowane rozwiązania zakładają przeciwdziałanie niekorzystnym skutkom w obszarze praw człowieka i ochrony środowiska wywoływanym przez działalność przedsiębiorstw, co wiązać się będzie z nałożeniem na spółki nowych obowiązków w obszarze ESG.  Dyrektywa CSDD stanowi kolejny etap rozwoju regulacji w przedmiocie zachowania należytej staranności. 

Jednym z najistotniejszych obowiązków wprowadzonych Dyrektywą CSDD będzie zobowiązanie podmiotów spełniających przewidziane w niej warunki do sporządzania i udostępniania na swojej stronie internetowej sprawozdania za poprzedni rok kalendarzowy, zawierającego informacje dotyczące stosowania postanowień dyrektywy. Obowiązkiem tym będą objęte zarówno spółki publiczne jak i prywatne, co jest podstawową różnicą dotyczącą obowiązku raportowania w porównaniu do obecnie obowiązujących przepisów wprowadzonych w nowelizacji Ustawy o rachunkowości. 

MD