Dostęp do leków i aptek w Polsce pogarsza się. Z perspektywy pacjentów nie jest kolorowo

Które spośród aptek są najtańsze? I czy każdej z nich zawsze obecny jest farmaceuta? Gdzie w Polsce apteki są dostępne dosłownie na „wyciągnięcie ręki”, a gdzie nie? Takie pytania zadawano pacjentom w ramach badań przeprowadzonych przez Centrum Badań Marketingowych Indicator we współpracy z SANP Uniwersytetu Warszawskiego.

Na wsi wyjście do apteki to wyprawa

Według 3/4 ankietowanych apteka znajduje się blisko ich miejsca zamieszkania. Inaczej jest jednak w przypadku mieszkańców terenów wiejskich. W tej kategorii odsetek ten spadł aż do 34 proc.

Źle wyglada także dostęp do aptek całodobowych. W pobliżu swojego miejsca zamieszkania nie ma go aż 70 proc. pacjentów. W Polsce wschodniej wskaźnik ten wynosi aż 75 proc., a wśród mieszkańców wsi – aż 94 proc.

Leki są za drogie

Z przeprowadzonego badania wynika, że aż 82 proc. Polaków deklaruje korzystanie z leków na receptę. Najczęściej są to osoby starsze, w wieku 60 lat lub więcej. 86 proc. pacjentów twierdzi, że leki są drogie, przy czym wśród mieszkańców terenów wiejskich ten wskaźnik wynosi 91 proc.

Inspiracją do przeprowadzenia badania były istotne zmiany regulacyjne, które miały miejsce w latach 2017-2023. Wygląda na to, że apteki stają się coraz ważniejszym tematem politycznym. Dzieje się tak ponieważ kolejne nowelizacje negatywnie przełożyły się na dostępność leków oraz postrzeganie cen leków przez pacjentów

– mówi prof. dr hab. Jan Garlicki, socjolog polityki, Kierownik Zakładu Socjologii i Psychologii Polityki na Uniwersytecie Warszawskim oraz Prezes Zarządu SANP UW.

Apteka aptece nierówna

W innym badaniu specjaliści sprawdzili, jak wyglądają ceny pięciu bardzo popularnych i szeroko dostępnych leków dostępnych bez recepty – Allegra, Apap 500 mg, Polocard 75, Stoperan i Magne B6. Badanie objęło dziesięć aptek internetowych, m.in. Gemini.pl, Cefarm24.pl, DOZ.pl, ZIKO czy Melissa.pl.

Do badania wybraliśmy koszyk pięciu najpopularniejszych leków OTC o dużej dostępności, relatywnie niedrogich i nieregulowanych administracyjnie. Badanie aptek stacjonarnych wyraźnie pokazało, że różnice cen są bardzo istotne. Najtańszy koszyk online miała apteka internetowa Gemini.pl, a dwa kolejne miejsca zajęła Ziko oraz Melissa.pl. Różnica pomiędzy najtańszym a najdroższym koszykiem wyniosła ponad 25 zł, co daje ponad 40% więcej dla najdroższej. Trzy najdroższe apteki online to I-apteka, Świat Leku oraz Apteline

– tłumaczy Małgorzata Kamińska, ekspertka ds. badań jakościowych z CBM Indicator 

Najniższa wartość koszyka zakupowego wyniosła 62,02 zł. Z kolei średnia cena koszyka we wszystkich badanych aptekach internetowych wynosi ok. 76,10 zł.

Nie w każdej aptece jest farmaceuta

„Badanie obecności magistrów farmacji” zostało przeprowadzone z wykorzystaniem metody Mystery Shopping, czyli tajemniczego klienta, który weryfikował obecność farmaceuty w aptece. Przebadano 50 aptek. Trzeba tutaj zaznaczyć, że według przepisów Prawa Farmaceutycznego zapewnienie obecności farmaceuty podczas godzin jej otwarcia jest obowiązkiem podmiotu prowadzącego aptekę, który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa pacjentów.

Spośród ogółu przebadanych aptek w aż 12 z nich (24 proc.) podczas wizyty klienta nie było magistra farmacji. W kolejnych 4 (8 proc.) najprawdopodobniej go nie było, ale nie udało się tego potwierdzić. Wszystkie 16 aptek należało do grupy tzw. aptek indywidualnych. Jednocześnie magister farmacji był obecny we wszystkich aptekach sieciowych poddanych badaniu.

Tajemniczy klient weryfikował również opcję uzyskania recepty farmaceutycznej. Spośród 50 badanych aptek w 21 było to możliwe. W 18 z nich wystawienie takiej recepty było płatne. Średnia cena recepty to 32 zł. Głównymi powodami odmowy wystawienia recepty farmaceutycznej były: brak obecności farmaceuty (dla aptek indywidualnych) oraz brak pewności farmaceuty co do zasadności wystawienia recepty będący wynikiem braku możliwości wglądu w IKP danego pacjenta (dla aptek sieciowych).

MD