Cyfryzacja rewolucjonizuje rynek pocztowy w Polsce

Rynek pocztowy w Polsce przechodzi dynamiczną transformację, napędzaną przez cyfryzację i rosnącą popularność usług kurierskich. Jak wynika z raportu Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE), przytoczonego przez Jakuba Witczaka z Polskiego Instytutu Ekonomicznego, w 2024 roku wartość rynku pocztowego osiągnęła 18,7 mld PLN, z czego aż 73,3% stanowiły usługi kurierskie. Tymczasem tradycyjne usługi pocztowe, takie jak listy, tracą na znaczeniu. Jak cyfryzacja zmienia oblicze polskiej poczty i co to oznacza dla przyszłości branży?

Boom na usługi kurierskie

Jak podaje Jakub Witczak z Polskiego Instytutu Ekonomicznego, w 2024 roku usługi kurierskie wygenerowały przychody na poziomie 13,7 mld PLN, co oznacza wzrost o 101,3% w porównaniu do 2020 roku. Wolumen przesyłek kurierskich w tym samym okresie zwiększył się o 91%, a ich udział w całkowitej liczbie przesyłek wzrósł o 22,7 punktów procentowych, osiągając 56,6%.

Wzrost zapotrzebowania na usługi kurierskie był zbieżny z wzrostowymi trendami rynków e-commerce i re-commerce

– zauważa Witczak, cytując raport UKE.

Rozwój handlu elektronicznego i wtórnego obiegu towarów napędza popyt na szybkie i niezawodne dostawy. Co ciekawe, mimo dużej konkurencji na rynku usług kurierskich, średni przychód z pojedynczej przesyłki ustabilizował się na poziomie około 11 PLN. To dowód na nasycenie rynku, gdzie firmy kurierskie konkurują jakością usług i innowacjami, takimi jak dostawy w dniu nadania czy ekologiczne rozwiązania transportowe.

Spadek tradycyjnych usług pocztowych

W opozycji do dynamicznego wzrostu usług kurierskich, tradycyjne usługi pocztowe, świadczone głównie przez Pocztę Polską, notują wyraźny spadek.

Jakub Witczak podkreśla, że w latach 2020–2024 wolumen przesyłek listowych zmniejszył się o 21,2%, a ogólny wolumen powszechnych usług pocztowych spadł o 22,1%.

Wzrosła liczba rozpatrzonych reklamacji dotyczących powszechnych usług pocztowych, co może świadczyć o pogorszeniu jakości usług lub wzroście oczekiwań klientów

– wskazuje autor, odwołując się do danych UKE.

Ten trend wynika w dużej mierze z cyfryzacji, która zmienia sposób, w jaki Polacy komunikują się z urzędami, firmami i między sobą. Wprowadzenie e-doręczeń dla biznesu i administracji publicznej ogranicza potrzebę wysyłania tradycyjnych listów.

Według Witczaka, 29,1% Polaków deklaruje korzystanie z cyfrowych usług publicznych do odbierania korespondencji urzędowej, a 15,8% składa wnioski o świadczenia elektronicznie. Wraz z rozwojem infrastruktury cyfrowej te liczby będą rosły, co stawia przed Pocztą Polską nowe wyzwania.

Dania liderem cyfryzacji

Podobne zmiany obserwujemy w Europie, gdzie Dania wyznacza kierunek w cyfryzacji usług pocztowych. Jakub Witczak przytacza przykład PostNord, duńskiego operatora pocztowego, który ogłosił, że od 2026 roku zrezygnuje z dostarczania listów.

Wolumen listów dostarczanych w Danii spadł od 2000 r. o 90 proc., a w 2024 r. ponad 94 proc. obywateli korzystało z usług cyfrowej poczty

– pisze Witczak. Dania, będąca unijnym liderem w korzystaniu z cyfrowych usług publicznych (98,5% aktywnych użytkowników), pokazuje, jak głęboko cyfryzacja może wpłynąć na tradycyjny sektor pocztowy.

PostNord zamierza skupić się na rozwoju usług kurierskich, co jest odpowiedzią na globalne trendy w e-commerce. Decyzja ta, jako pierwsza tego typu w Unii Europejskiej, może być zwiastunem zmian w innych krajach, w tym w Polsce. Czy Poczta Polska podąży podobną ścieżką?

Co to są e-doręczenia i jak działają?

Kluczowym elementem cyfryzacji rynku pocztowego są e-doręczenia, które znacząco ograniczają zapotrzebowanie na tradycyjne listy. E-doręczenia to elektroniczny system dostarczania korespondencji urzędowej i biznesowej, który zastępuje tradycyjne listy polecone. W Polsce system ten jest wdrażany w ramach strategii cyfryzacji administracji publicznej. Obywatele i firmy mogą otrzymywać dokumenty, takie jak decyzje administracyjne czy faktury, za pośrednictwem platform cyfrowych, takich jak Profil Zaufany czy dedykowane skrzynki e-doręczeń.

Proces działa podobnie do tradycyjnej poczty, ale w formie cyfrowej: nadawca wysyła dokument elektronicznie, a odbiorca otrzymuje powiadomienie i dostęp do dokumentu w bezpiecznym środowisku online. System zapewnia poufność, potwierdzenie odbioru i zgodność z przepisami prawa. Wdrożenie e-doręczeń zmniejsza koszty administracyjne, przyspiesza komunikację i wspiera zrównoważony rozwój poprzez ograniczenie zużycia papieru.

Przyszłość Poczty Polskiej w dobie cyfryzacji

Poczta Polska stoi przed koniecznością dostosowania się do nowych realiów rynkowych. Jakub Witczak zauważa, że spadek zainteresowania tradycyjnymi usługami pocztowymi zmusza operatora do poszukiwania nowych źródeł przychodów. Jednym z kierunków może być większe zaangażowanie w rynek usług kurierskich, gdzie konkurencja jest duża, ale popyt wciąż rośnie. Innym rozwiązaniem jest inwestycja w technologie cyfrowe, takie jak rozwój platform e-doręczeń czy usług logistycznych wspierających e-commerce.

W 2024 roku Poczta Polska pozostaje kluczowym graczem na rynku powszechnych usług pocztowych, ale jej przyszłość zależy od zdolności do innowacji.

Wraz z postępującą poprawą jakości i rozszerzaniem oferty elektronicznych usług publicznych zapotrzebowanie na usługi listowe w Polsce będzie nadal spadało

– przewiduje Witczak, cytując UKE. To rodzi pytanie o nowy model funkcjonowania operatora narodowego w erze cyfryzacji.