5 najmniejszych gmin w Polsce – powierzchnia i liczba ludności

Polska to kraj o zróżnicowanym krajobrazie administracyjnym, w którym funkcjonuje aż 2479 gmin (stan na 1 stycznia 2025 r.). Wśród nich znajdują się prawdziwe perełki – najmniejsze gminy, zarówno pod względem powierzchni, jak i liczby ludności. Te niewielkie jednostki samorządu terytorialnego często kryją fascynujące historie, unikalny klimat i urokliwe zakątki. W tym artykule przedstawiamy pięć najmniejszych gmin w Polsce według danych GUS, podzielonych na dwie kategorie: powierzchnię i liczbę mieszkańców. Zapraszamy do odkrycia tych niezwykłych miejsc.

Mała liczba mieszkańców wynika często z wyludniania się terenów wiejskich, braku miejsc pracy lub migracji do większych miast. Niektóre gminy, jak Krynica Morska, są jednak popularne wśród turystów.

Najmniejsze gminy pod względem powierzchni

Powierzchnia gminy to jeden z kluczowych parametrów określających jej wielkość. Małe gminy miejskie i wiejskie często wyróżniają się kameralnym charakterem i bliskością społeczności lokalnej. Oto pięć najmniejszych gmin pod względem powierzchni, według danych GUS i innych źródeł.

1. Stawiszyn – najmniejsza gmina w Polsce

Powierzchnia: 0,99 km²
Województwo: Wielkopolskie
Stawiszyn, położony w powiecie kaliskim, to prawdziwy rekordzista wśród polskich gmin. Zajmując niespełna 1 km², jest najmniejszą jednostką samorządu terytorialnego o statusie miasta. To urokliwe miasteczko zachwyca XIX-wiecznym ratuszem na rynku i spokojną atmosferą. Choć niewielkie, Stawiszyn tętni życiem dzięki zaangażowanej społeczności lokalnej. Warto odwiedzić to miejsce, by poczuć klimat małego, wielkopolskiego miasteczka.

2. Górowo Iławeckie

Powierzchnia: 3,32 km²
Województwo: Warmińsko-Mazurskie
Gmina miejska Górowo Iławeckie w powiecie bartoszyckim to kolejne miejsce na liście najmniejszych. Położone wśród warmińskich krajobrazów, miasto słynie z historycznych zabytków, takich jak gotycki kościół św. Jana Chrzciciela. Niewielka powierzchnia sprawia, że wszystko jest tu na wyciągnięcie ręki, a mieszkańcy cenią sobie spokojne życie z dala od wielkomiejskiego zgiełku.

3. Jejkowice

Powierzchnia: 7,59 km²
Województwo: Śląskie
Jejkowice to najmniejsza gmina wiejska w Polsce pod względem powierzchni. Znajduje się w powiecie rybnickim, w sercu Górnego Śląska. Choć otoczona industrialnym krajobrazem, gmina oferuje mieszkańcom wiejską sielankę i bliskość natury. To idealne miejsce dla tych, którzy szukają ciszy, ale chcą mieć łatwy dostęp do większych miast, takich jak Rybnik.

4. Świętochłowice

Powierzchnia: 13,22 km²
Województwo: Śląskie
Świętochłowice, miasto na prawach powiatu, to najmniejsza gmina w tej kategorii. Położone w aglomeracji śląskiej, łączy miejski charakter z industrialną historią. Znajdziemy tu m.in. wieżę wyciągową szybu „Polska” czy park Jordanowski, popularny wśród mieszkańców. Niewielka powierzchnia sprawia, że miasto jest zwarte i łatwe do zwiedzania.

5. Krynica Morska

Powierzchnia: ~116 km² (miejska część ok. 2 km²)
Województwo: Pomorskie
Krynica Morska, choć formalnie obejmuje większą powierzchnię z uwagi na tereny wiejskie, w części miejskiej jest jedną z najmniejszych. To popularny kurort nad Bałtykiem, znany z pięknych plaż i latarni morskiej. Kameralny charakter miasta przyciąga turystów szukających odpoczynku w malowniczym otoczeniu Mierzei Wiślanej.

Najmniejsze gminy pod względem liczby ludności

Liczba mieszkańców to kolejny istotny wskaźnik, który odzwierciedla demograficzny charakter gminy. Małe społeczności często borykają się z problemami depopulacji, ale jednocześnie oferują unikalny styl życia. Oto pięć najmniej zaludnionych gmin w Polsce, według danych GUS i Narodowego Spisu Powszechnego 2021.

1. Opatowiec

Liczba ludności: ~329 mieszkańców
Województwo: Świętokrzyskie
Opatowiec to najmniejsze miasto w Polsce pod względem liczby mieszkańców. Położone w powiecie kazimierskim, nad Wisłą, słynie z historycznego układu urbanistycznego i spokojnego rytmu życia. Mieszkańcy cenią sobie bliskość natury i lokalne tradycje, a turyści mogą odkryć tu urokliwe zakątki świętokrzyskiej prowincji.

2. Krynica Morska

Liczba ludności: ~1332 mieszkańców
Województwo: Pomorskie
Krynica Morska pojawia się na liście po raz drugi, tym razem jako najmniej zaludniona gmina miejska. Choć latem tętni życiem dzięki turystom, stała liczba mieszkańców pozostaje niewielka. To idealne miejsce dla miłośników morza, którzy cenią kameralną atmosferę poza sezonem.

3. Dubicze Cerkiewne

Liczba ludności: ~1500 mieszkańców
Województwo: Podlaskie
Dubicze Cerkiewne to najmniejsza gmina wiejska pod względem liczby ludności. Położona w powiecie hajnowskim, blisko Puszczy Białowieskiej, zachwyca wielokulturowym dziedzictwem i bliskością natury. To miejsce, gdzie tradycje prawosławne splatają się z polskim folklorem, tworząc wyjątkowy klimat.

4. Wyśmierzyce

Liczba ludności: ~858 mieszkańców
Województwo: Mazowieckie
Wyśmierzyce, niewielkie miasto w powiecie białobrzeskim, to przykład gminy miejsko-wiejskiej o małej liczbie mieszkańców. Położone nad Pilicą, oferuje spokojne życie i dostęp do malowniczych krajobrazów Mazowsza. Lokalna społeczność dba o zachowanie historycznych tradycji miasta.

5. Nowe Warpno

Liczba ludności: ~1200 mieszkańców
Województwo: Zachodniopomorskie
Nowe Warpno, gmina miejsko-wiejska nad Zalewem Szczecińskim, zamyka naszą listę. To miejsce o unikalnym położeniu, blisko granicy z Niemcami, z pięknymi widokami na zalew i okoliczne lasy. Niewielka liczba mieszkańców sprzyja budowaniu silnych więzi społecznych.

Porównanie i wnioski

Krynica Morska wyróżnia się więc zarówno pod względem małej powierzchni miejskiej, jak i niewielkiej liczby mieszkańców, co czyni ją wyjątkową na mapie Polski. Jednak większość najmniejszych powierzchniowo gmin nie pokrywa się z tymi o najmniejszej liczbie ludności, co pokazuje, że wielkość terytorium nie zawsze idzie w parze z liczbą mieszkańców. Czynniki takie jak położenie geograficzne, dostęp do infrastruktury czy atrakcyjność turystyczna wpływają na te różnice. Małe gminy, choć często pomijane, odgrywają ważną rolę w zachowaniu lokalnej kultury i tradycji, a ich urok przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów.